poniedziałek, 23 stycznia 2012

Jacek Podsiadło

*NOTA BIOGRAFICZNA:


Urodził się w 1964 roku w Szewnie koło Ostrowca Świętokrzyskiego, pracował w hucie, na budowach, do niedawna prowadził audycje w Polskim Radiu w Opolu, w latach osiemdziesiątych współpracował z pacyfistycznym i ekologicznym ruchem "Wolność i Pokój", od 1991 związany z "bruLionem", laureat wielu nagród i konkursów literackich, m. in. nagrody im. Georga Trakla (1994) i Nagrody Kościelskich (1998).

Podsiadło rejestruje i lirycznie przetwarza treści codziennego doświadczenia, afirmuje prywatność i autentyzm, głosi sceptycyzm i dystans w stosunku do instytucji i rytuałów życia publicznego. Jego wiersze układają się w poetycki dziennik (często "nocnik") życia upływającego w warunkach z pozoru całkowicie niepoetyckich. Twórca rozwija wątki egzystencjalne, drąży sytuacje i nastroje towarzyszące raczej zwykłości niż ekstrawagancji lub egzotyce. Miłość, Droga (pisane zawsze dużą literą), miejsce, wspomnienie dzieciństwa i młodości stanowią dla niego punkt wyjścia (ale i punkt dojścia...) do rozwinięcia wstęgi zdania, sekwencji skojarzeń i imion. Słowo krąży między konkretem danej chwili (przedmiotu, zdarzenia), a ich - pełnym rozmachu, często olśniewającym, kunsztownym - artystycznym przetworzeniem.

Krytyka wskazywała na powinowactwa Podsiadły z polską poezja barokową, a także z twórczością Edwarda Stachury i poetów pokolenia '68 (w szczególności z poezją Stanisława Barańczaka) oraz z poetami należącymi do szkoły nowojorskiej (Frank O'Hara i inni), jednak jego wiersze nie oddają się we władanie żadnej z tych tradycji (choć ślady każdej z nich można w nich odkryć). Są one przekazem na wskroś indywidualnym, choć jednocześnie realizują klasycystyczny ideał harmonii między artystycznym impulsem a poetycka inwencją: upostaciowane w języku bogatym tak pod względem eufonicznym, jak i składniowym, zarazem proste i skromne (bo wywiedzione z biograficznego szczegółu) oraz wyszukane (bo często są one "próbą formy", grą wyobraźni i wariacją skojarzeń na zadany sobie temat).
"Pomimo wysiłków nie potrafię zrozumieć pewnych, może nawet fundamentalnych zjawisk naszej kultury. I na przykład nie rozumiem tego, że ludzie się wstydzą swojej prywatności." (Jacek Podsiadło)


Kilka utworów z I tomu "Wierszy wybranych"

***
prosiłem dziewczynkę
- narysuj mi Drogę
dom
drzwi okna
i dym z komina -

narysowała wszystko
w kreskach deszczu
- ale ty jesteś w środku pod dwiema pierzynami -
mówiła

podziękowałem
zabrałem rysunek i odszedłem

- zaczekaj jeszcze piorun -
krzyknęła wyjmując czerwoną kredkę
84.07.06

CHARLES L.DODGSON PISZE A POTEM DRZE NA STRZĘPY LIST DO ALICE LIDELL
lubię na ciebie patrzeć
żywa jesteś w pląsach i na dagerotypie
wyglądasz jakbyś wiedziała wszystko

żelazne bukwy ich praw
zabierają mi ciebie
odejmują od ust i rąk
zielony obłęd oplata bluszczem ściany mojego domu

jesteś małą dziewczynką nie wiesz nic
ja wim już wszystko
czyli także nic
- wiele moglibyśmy sobie powiedzieć

nie jestem dzieckiem
jestem mężczyzną który pragnie Czułości
i lubi się bawić
87.03.22


***
Ostatecznie
udało się nam udowodnić sobie,
że nie jesteśmy stworzeni do życia,
lecz w życiu
zakopani.
Jak dzieci
długo szukajace ukrytego Przyjaciela
i wołające z rezygnacją : wychodź, wychodź!
spostrzegliśmy poniewczasie, że żaden Bóg
nie bawi się z nami
w chowanego.
Ale my
możemy się nadal bawić
odnajdując siebie.
Dziewczynki, które urodzą nasze żony,
na pewno będą domagać się
zabawy.
97.06.26

WSZYSTKO JEST ILUZJĄ, KAŻDY JEST ILUZJONISTĄ
Na początku był ateizm.
Potem Atman, Allah, Bóg, Brahman, Budda
i tak dalej, aż zabrakło alfabetu.
Nie ma prawdy, sensu, poznania, nie ma rzeczywistości, nie ma sztuki,
sa tylko przewrotne sztuczki
i słowa, słowa, słowa.
I znów trzeba zacząć od początku,
przewartościować alfabet i ogłosić :
Aerobic jest jedyną drogą zbawienia.
86.08.28

PLE PLE PLE PLE ( Mirkowi Drabczykowi)
jestem inteligentny
jestem elokwentny
na wszystkie pytania
mam gotową odpowiedź

: nie wiem
86.07.31

NARZUCAJĄCA SIĘ ANALOGIA
kto nigdy nie spał z trzema książkami przy głowie
np. Słownikiem terminów literackich Archetypami i symbolami Junga i Antologią nowej poezji brytyjskiej

nie wie co znaczy spać z trzema naraz kobietami
gdy każda jest inaczej lubiezna kusicielska niezdobyta
85.02.07


***
trzymam w dłoni zapaloną zapałkę

mogę spalić sądy
mogę spalić kościoły
mogę spalić burdele
mogę spalić więzienia
mogę spalić poligony

kiedy płomień dochodzi do palców
trzymam w nich tylko
małą czrną trumienkę
85.03.06

SID VICIOUS PISZE A POTEM DRZE NA STRZĘPY LIST DO NANCY SPUGEN
Kupiłem nóż. Parę dni temu miałem strasznie dużo pieniędzy,
handlarz heroiną patrzył na mnie jak na Zbawiciela,
kupiłem osiem par spodni, ten nóż
i ulica którą szedłem, wydawała mi się złotą plażą.

Potem znów zobaczyłem cię tańczącą nago
w barze przy Times Square, zobaczyłem cię
w chytrych oczkach tłustego mieszczanina patrzącego na mnie
wzrokiem pogromcy zajęcy. Jakby wiedział. chciałem go zabić,
chciałem wymordować wszystkich tłuściochów
w tym obrzydliwym Nowym Jorku.

Schudłem, myślę o tobie nawet kiedy sram,
moje wizje są coraz upiorniejsze,
pewien Żyd-artysta spił mnie wczoraj ochydnym koniakiem
i zawiózł do psychoanalityka, sądził, że jest
czymś w rodzaju mojego Przyjaciela. Rzuciłem nożem,
trzonek tafił doktora
w błyszczącą, sztuczną szczękę, Żyd coś tłumaczył,
ja podniosłem nóż, kopnąłem barek na kółkach i uciekłem.

Jeśli próbujesz telefonować, tracisz czas,
wyrwałem przewód i wyrzuciłem telefon do lodówki.
Śpię z gitarą, zastawiłem drzwi meblami,
przeklinam i błogosławię chodząc od ściany do ściany.
Moja najdroższa, moja słodka, nadprzyrodzona dziwko z prowincji,
dlaczego jesteś taka obca, dlaczego nie w moim łóżku
palisz tej nocy papierosa za papierosem?
Twój mały Sid zwariował, umie już tylko jedno:
niszczyć.

Raz w życiu byłem szczęśliwy, pierwszej nocy
z tobą. To nie powinno było się kończyć. Dam ci ostatnią szansę
uczynienia wszystkiego prostym i pięknym. Tu,
w Nowym Jorku, stolicy świata, w Chelsea Hotel.
Nr 2. Czy słyszysz tę muzykę? To strach, nasz wspólny starch.
88.07.25





fragment felietonu ze zbioru A mój syn...

Popolemizujmy

"A mój syn przysłał mi kartkę z wakacji. „Tato! U nas była trąba powietrzna, ale daleko. Widzieliśmy 5 bocianów. U nas była tylko burza. Przygody: Jechałem kolejką wąskotorową. Poznałem Olka. Byłem na ścieżce pszyrodniczej z przewodnikiem. Byłem nad jeziorem i było super! Pa!” Więcej się nie zmieściło, bo pół kartki zajmuje stempel z napisem „Wigierski Park Narodowy wita w XXI wieku” Na drugiej, podzielonej na cztery zdjątka stronie, bóbr europejski sprawdza, jak smakuje w XXI wieku stara marchew czy coś. Jeziora: Samle Małe i Przetaczek z okazji XXI wieku starają się ładnie wyglądać z lotu ptaka. Jezioro Wigry dziwi się, skąd w XXI wieku tylu kajakarzy. XXI-wieczna sasanka kwitnie jak przed wiekami. Miało też być zdjątko „Na ścieżce edukacyjnej Las”, ale coś się projektantowi kartki pokićkało.
A Wy nie przysłaliście mi kartki z wakacji. Ani jednej. No, ale przysyłacie listy elektroniczne. Ponieważ z kręgów zbliżonych do moich znajomych okrutnie a niesprawiedliwie oberwało mi się za cytowanie przyjaznych i pochlebnych e-maili, dziś skupię się na e-mailach polemicznych.
Teoria prasowego e-maila polemicznego wyróżnia kilka jego rodzajów. Najczęściej spotykany to WASP, co jest skrótem od „W arcyważnej sprawie przecinka”. Mamy z tym gatunkiem do czynienia, kiedy autor taki jak ja pisze np. tekst w obronie życia pogiętego, a w odpowiedzi otrzymuje elaborat jakiegoś sztywniaka na temat źle postawionego przecinka. Inny rodzaj to liścik typu „Wybaczam panu”. Sam lubię go stosować, ale Krzysztof Cierniak porwał się na tę formę zbyt pochopnie, zaczynając korespondencję od: „Wybaczam Panu pomyłkę (syntezę Zenka Jaskuły ze Zdzisławem Spruchem), jako że sam nie mogę się połapać w tych wszystkich kapitanach”. Chodzi nadawcy o felieton, w którym napomknąłem o Zdzisławie Jaskule. Zmilczałem, ale po jakimś czasie nadawca zaczął poganiać: „Bez odpowiedzi? A co z błędami (m. in. rzeczowymi), które tak misternie wplotłem w liścik?” Proszę bardzo, skoro tak uparcie zawraca Pan głowę, oto rzeczowa odpowiedź. Oprócz kolarzy istnieją na świecie poeci. Nie chodziło mi o kolarza Zenona Jaskułę, ale o znanego poetę Zdzisława Jaskułę. Na kolarzach też Pan się nie zna, bo Spruchowi jest Zbigniew, nie Zdzisław. Kolejny rodzaj e-maila, pokrewny powyższemu, to „Zapłaciłem panu”. Anonimowy i rozgoryczony nadawca jednego z takich zaczął od cytatu z mojego tekstu: „»Na przykład teraz: piszę sobie felietonik, podglądam jaskółki, słucham deszczu i Patti Smith, jaram szlugi, fajnie jest«. Tyle, że ja za to płacę. Dokładnie 3,5 zł. jac”. Tym razem nie zmilczałem i odpisałem: „To nie płać. Na razie nie ma przymusu kupowania prasy. A listy podpisuj nazwiskiem. Jacek Podsiadło” W odpowiedzi dowiedziałem się m. in., że „1. oferta (propozycja zawarcia umowy na podanych warunkach) jest wiążąca (!) – oferta produktu »Tygodnik Powszechny« zawiera umowny warunek, ze będzie on takiej samej, właściwej sobie jakości, jakiej jest od lat. (...) 2. inny felietonista z »TP« – Lem – z pewnością pokusiłby się o dywagacje na temat, co by było, gdyby przymus kupowania prasy jednak istniał i wszyscy byliby zmuszeni czytać felietony na temat jaskółki oglądającej mundial w tv. (...) 4. internet ma to do siebie, ze panują w nim inne zwyczaje (netykieta) niż w np. w korespondencji tradycyjnej, a jednym z takich zwyczajów jest brak przymusu podpisywania się nazwiskiem. Zresztą zdarza się, że internauci są bardziej rozpoznawalni dzięki swoim nick»om niż nic nikomu nie mówiącym nazwiskom. Innym, charakterystycznym dla internetu zwyczajem jest zwracanie się do kogoś per »ty«, z czego Pan skwapliwie skorzystał. 5. wszystko co napisałem (..) jest żartem, albowiem Twój felieton spodobał mi się i nie żałuję wydanych 3,5 zł. Co miałem napisać? Że fajny? Nawet byś nie odpisał. jac”. Panie jac, niechże Pan się tak nie podnieca netykietą i nickami, bo się Panu komputer zawiesi. Co do pkt. 1: gdyby było tak, jak Pan mniema, prasa nie mogłaby się rozwijać, bo nie mogłaby publikować ani gorszych, ani lepszych tekstów niż te „od lat”. Co do pkt. 4: „netykieta” obowiązuje tylko ludzi nie znających etykiety. Przedstawianie się nie jest przymusem, tylko dobrym obyczajem, bo w każdym miejscu i w każdym medium człowiek ma prawo wiedzieć, z kim rozmawia. Na „ty” przeszedłem, bo ponieważ Pan się nie przedstawił, więc musiałem zgadywać Pański wiek i stopień rozwoju. Z Pańskiego „nicka” mogłem wywnioskować jedynie, że wstydzi się Pan imienia, jakie Panu rodzice nadali przy chrzcie. Co do pkt. 5: listów – także elektronicznych – nie pisze się po to, żeby ktoś odpisał, tylko żeby coś przekazać. A co do pkt. 2, polemika po Lemie nie jest chyba możliwa, dlatego z przyjemnością i zapewne w zgodzie z „netykietą” witam Pana na czarnej liście nadawców zablokowanych.
 Czego nie mógłbym zrobić w przypadku kartki z wakacji przysłanej pocztą tradycyjną."


wywiady z nim


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz